Eigenlijk draait alles om ‘ja’ zeggen tegen wat er is. Ook als het even niet fijn voelt. Ook als je misschien geneigd bent ervan weg te lopen.
Coach en NLP trainer Anthony Sinke begeleidt al meer dan 20 jaar mensen en organisaties bij het omgaan met veranderingen en het (her)vinden van hun innerlijke kracht. Wij gingen uitgebreid met hem in gesprek over verbinding zoeken met jezelf in turbulente tijden. En het belang van ‘ja’ zeggen tegen wat er is. ‘We zijn geneigd om weg te rennen van gevoelens of situaties die niet prettig voelen, terwijl de sleutel juist ligt bij durven stilstaan. Gewoon ervaren wat er is. Ook als het even niet fijn voelt, ook als het eng is. Pas als je dat durft te doen, kun je groeien.’
Door de huidige situatie werken veel mensen gedwongen thuis. Voor contact zijn we meer dan ooit aangewezen op digitale tools en videobellen. Hoe ervaar jij deze periode?
‘Ik ervaar het zelf als een periode van naar binnen keren. Gedwongen stilstaan, minder afleiding en daardoor meer aandacht kunnen hebben voor de vraag: wat leeft er eigenlijk in mij? Ik merk dat ik dat eigenlijk heel prettig vindt.’
‘Maar ik realiseer me ook dat het precies om deze reden voor veel mensen een lastige periode is. Als er dingen in je leven zijn waar je altijd voor aan het wegrennen bent, dan kan het heel confronterend zijn om ineens tot stilstand te worden gebracht. Als je jezelf altijd aan het afleiden bent, omdat je niet naar binnen wilt keren, dan is het heel moeilijk als alle afleiding plotseling wegvalt.’
Wat raad je mensen aan die hier op dit moment meer worstelen?
‘Het begint allemaal bij herkennen en erkennen. Leer je eigen emoties herkennen. Als je woede voelt of onmacht, ga dan eens aandachtig voelen: hoe dienen die emoties zich bij mij aan? Waar voel ik ze in mijn lichaam? Welk effect hebben ze op mij? De volgende stap is erkennen. Dat betekent dat je jezelf de vraag stelt: van wie zijn de emoties eigenlijk? Wie behoren ze toe? Vaak zijn we geneigd om boosheid te koppelen aan de persoon op wie we boos zijn. Maar erkenning begint bij het besef: deze boosheid is van mij en van niemand anders.’
En als je die emoties eenmaal herkent en erkent, wat moet je er dan vervolgens mee?
‘Niets. Gewoon ervaren. Voelen wat er is. Zoek geen afleiding, zet je ademhaling niet vast, maar verbind je juist via je ademhaling met die emotie. Mediteer, ga de natuur in of doe gewoon even helemaal niets. Pas als je stilstaat en het echt doorleeft, kun je het daarna weer loslaten. Uiteindelijk gaat het altijd om ja zeggen tegen wat er nu is. Wat in jou leeft. Want je denkt misschien dat de onrust of angst die je voelt voortkomt uit de coronamaatregelen of dat het ligt aan die ene persoon op je werk aan wie je je ergert, maar uiteindelijk zeggen je emoties altijd iets over jou. Het punt is: ben je bereid te luisteren naar wat ze je proberen te vertellen?’
Kun je daar een voorbeeld van geven?
‘Eén van de belangrijkste uitdagingen in mijn eigen leven is dat ik heel slecht tegen passiviteit kan. Ik erger me snel aan mensen die geen initiatief nemen of die heel reactief zijn. Dan kun je denken: dat is gewoon een vervelende eigenschap van die mensen. Maar een belangrijke ontdekking voor mij was dat die ergernis meer over mijzelf zei dan over hen. Zelf ben ik opgevoed met mijn vaders motto ‘stilstand is achteruitgang’. De overtuiging dat je altijd productief moet zijn, altijd vooruit moet willen, heeft zich diep in mij genesteld.’
‘Maar gaandeweg in mijn leven en carrière merkte ik dat die overtuiging mij helemaal niet hielp en dat ik er zelfs door vastliep. Die ergernis naar andere mensen die in mijn ogen stilstonden, vormde dus eigenlijk een spiegel waarin ik een schaduwkant van mezelf zag. De emotie probeerde me iets te vertellen over een gedeelte in mezelf en mijn eigen leven dat aandacht behoefde. Pas toen ik dat gedeelte van mezelf durfde aan te kijken en te onderzoeken, kon ik het loslaten en verder groeien.’
Op wat voor manier zie je deze dynamiek ook terug in organisaties?
‘Ik begeleidde ooit een organisatie waarbij een leidinggevende continu bezig was verandering te pushen, zonder daarbij te zorgen dat de medewerkers ook mee konden komen. Hij bepaalde het tempo, hij wilde altijd maar door, door, door. Hij kon er absoluut niet tegen als medewerkers niet net zo snel doordenderden als hij. Dat leidde tot een hele ongezonde cultuur. Veel ongelukkige medewerkers, veel ziekteverzuim.’
‘Voor mij als coach ligt de sleutel dan in de vraag wat het gedrag van deze leidinggevende drijft. Welke overtuiging ligt eraan ten grondslag? Wat maakt dat hij zo bang is voor stilstand? Met welke kant van zichzelf, die hij liever niet aan wil gaan, is hij hier in gevecht? Want 1 ding is zeker: het heeft met die medewerkers niets te maken.’
Dat idee van altijd maar door moeten, zie je dat veel terug in organisaties?
‘Op dit moment zijn mannelijke waarden nog altijd dominant op de werkvloer. En dat uit zich in: competitiedrang, prestatiegerichtheid, altijd doelen willen stellen. En als dat doel behaald is meteen weer een nieuw doel ervoor in de plaats zetten. Maar als er te weinig ruimte is voor vrouwelijke waarden, zoals verbinding, het kunnen uiten van emoties en het daadwerkelijk genieten van successen, dan raakt de boel uit balans. Dan ontstaat er geen natuurlijke flow en lopen mensen, en organisaties, vast.’
Dus er zijn meer vrouwelijke waarden nodig op de werkvloer?
‘Het gaat er uiteindelijk om dat het in balans is. En let wel: het gaat hier niet om mannen versus vrouwen. Ook mannen hebben vrouwelijke waarden in zich en ook vrouwen hebben mannelijke waarden in zich. Het is maar net welke naam je geeft aan bepaalde kwaliteiten. Wat ik zie is dat organisaties met een gezonde, vruchtbare werkcultuur vaak organisaties zijn waarin niet alleen de doelmatige, prestatiegerichte ‘mannelijke’ energie de boventoon voert, maar waar ook ruimte is voor persoonlijke ontwikkeling, sfeer, het kunnen uiten van emoties en waar medewerkers kunnen werken vanuit hun innerlijke kracht.’
In jouw nieuwe boek heb je het over ‘mannelijk bewustzijn’. Hoe hangt dat hiermee samen?
‘Veel mannen krijgen van jongs af aan mee dat ze hun waarde vooral kunnen uitdrukken in wat ze dóen. In wat ze voor elkaar krijgen en wat ze bereiken. Dat zijn mannelijke waarden die je veel terugziet in de maatschappij. Als je dit doet, ben je belangrijk. Als je dit bereikt, ben je belangrijk. Maar als je nou eens niets doet? Niets probeert te bereiken? En gewoon bent? Dan ben je ook al iemand. Dan ben je ook al belangrijk. Maar dat vinden veel mannen moeilijk om te voelen. Het punt is: als je je eigenwaarde ophangt aan wat je bereikt, dan zul je nooit rust vinden. Want het is nooit genoeg. Uiteindelijk gaat het erom dat je durft stil te staan. Om ja zeggen tegen waar je op dat moment bent en daar vrede mee sluiten.
Zie je die weerstand tegen stilstand ook terug in hoe mensen omgaan met de huidige situatie?
‘Je ziet dat zowel mensen als organisaties erg bezig zijn met: hoe moeten we op deze crisis reageren? Maar deze crisis is een overgangsperiode. Mensen zijn gewoontedieren en we bevinden ons nu in een periode waarin duidelijk wordt dat het systeem zoals we dat gewend waren, niet meer werkt. Maar hoe het dan wel moet, dat weten we nog niet. En dan zie je veel onrust ontstaan en vragen in de trant van: wat moeten we doen? Hoe moeten we hiermee omgaan? Wat moeten we anders doen?’
‘Maar mijn antwoord zou zijn: even niets. Als je met een boot middenin een storm zit, heeft het niet zoveel zin om de zeilen te hijsen of om heel hard te gaan roeien. Je kunt beter even niets doen en de storm over je heen laten komen. Pas als het voorbij is kun je opnieuw de balans opmaken. Pas als we gewoon even stilstaan en ja zeggen tegen wat nu is, kunnen we straks verder groeien.’
